Home > Onderwijs begrippen > Zelfbeeld

Zelfbeeld

Wat is het zelfbeeld?

Het zelfbeeld is het beeld dat iemand van zichzelf heeft. Het gaat daarbij om hoe iemand zichzelf ziet en beoordeelt op verschillende vlakken, zoals uiterlijk, intelligentie, sociale vaardigheden en morele waarden. Het zelfbeeld is gebaseerd op ervaringen, verwachtingen van anderen en de manier waarop iemand denkt dat hij of zij door anderen wordt gezien. Een positief zelfbeeld zorgt ervoor dat een leerling zich prettig voelt, vertrouwen heeft in zichzelf en durft te handelen. Een negatief zelfbeeld kan leiden tot onzekerheid, sociale terugtrekking of zelfs faalangst.

Het zelfbeeld en het onderwijs

Binnen het onderwijs speelt het zelfbeeld een belangrijke rol. Leerlingen met een positief zelfbeeld zijn vaak gemotiveerder, durven fouten te maken en hebben meer doorzettingsvermogen. Ze voelen zich gezien en gewaardeerd, wat bijdraagt aan hun welbevinden. Een leerling met een negatief zelfbeeld ziet zichzelf eerder als ‘dom’, ‘lastig’ of ‘minderwaardig’. Deze overtuigingen kunnen het leren en functioneren op school flink belemmeren. Leerkrachten en mentoren hebben hier een belangrijke rol in. Door positieve feedback, persoonlijke aandacht en het bieden van kansen om succeservaringen op te doen, kunnen zij bijdragen aan het versterken van het zelfbeeld.

Zelfbeeld binnen leerlingbegeleiding

Binnen de leerlingbegeleiding is het versterken van een realistisch en positief zelfbeeld vaak een expliciet doel, zeker bij leerlingen die sociaal-emotioneel kwetsbaar zijn of negatieve schoolervaringen hebben gehad. Een ondersteunende aanpak kan bestaan uit:

• Gerichte gesprekken met een mentor of intern begeleider
• Coaching die zich richt op talentontwikkeling en zelfinzicht
• Gebruik van een ontwikkelingsperspectief (OPP) om realistische doelen te stellen
• Inzetten op zelfvertrouwen via positieve ervaringen en feedback

Een positief pedagogisch klimaat

Een positief pedagogisch klimaat draagt bij aan een gezond zelfbeeld. Leerlingen moeten zich veilig voelen om zichzelf te zijn en te leren van fouten. Dit vereist duidelijkheid, voorspelbaarheid en acceptatie, maar ook aandacht voor sociale relaties in de groep.

Zelfbeeld en passend onderwijs

Binnen het passend onderwijs staat het versterken van het zelfbeeld vaak centraal bij leerlingen die langdurig uit balans zijn geraakt. Door hen op maat te begeleiden, hun talenten te benutten en hun stem serieus te nemen, groeit niet alleen hun leervermogen maar ook hun zelfwaardering.