Home > Onderwijs begrippen > Taalontwikkelingsstoornis (TOS)

Taalontwikkelingsstoornis (TOS)

Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis waarbij de taalontwikkeling bij kinderen vertraagd of afwijkend verloopt, zonder dat er een duidelijke oorzaak zoals gehoorproblemen of een verstandelijke beperking is. TOS heeft impact op het leren, de communicatie en het sociaal functioneren. In het onderwijs is tijdige signalering en passende ondersteuning essentieel om de taalontwikkeling van kinderen met TOS te stimuleren.

Wat is een taalontwikkelingsstoornis?

Bij TOS heeft een kind moeite met het begrijpen (receptieve taal) en/of gebruiken (expressieve taal) van taal. De stoornis is aangeboren en beïnvloedt zowel de gesproken als geschreven taal. Omdat taal essentieel is voor vrijwel alle leerprocessen, kunnen kinderen met TOS problemen ondervinden bij lezen, schrijven en het volgen van instructies. TOS valt onder de ontwikkelingsstoornissen en komt regelmatig samen voor met andere stoornissen, zoals dyslexie of DCD.

Kenmerken van TOS in de klas

Kinderen met TOS hebben vaak een beperkte woordenschat, spreken in korte of ongrammaticale zinnen en vinden het lastig om verhalen te vertellen of vragen te beantwoorden. Ook begrijpen zij instructies niet altijd goed, vooral als deze talig complex zijn. Andere signalen zijn zoekend taalgebruik, lang nadenken voor een antwoord of het vermijden van verbale communicatie. Deze kinderen kunnen daardoor onterecht worden gezien als ‘stil’, ‘ongeïnteresseerd’ of ‘niet oplettend’.

TOS en leren

De taalproblemen bij TOS hebben directe gevolgen voor het leren lezen, spellen, rekenen en sociaal functioneren. Kinderen met TOS kunnen moeite hebben met begrijpend lezen, redactiesommen of het verwoorden van hun kennis. Ook samenwerken met klasgenoten kan lastig zijn. Zonder ondersteuning lopen deze leerlingen risico op leerachterstanden en sociaal-emotionele problemen.

Ondersteuning bij TOS in het onderwijs

Passend onderwijs voor leerlingen met TOS vraagt om taalgerichte ondersteuning. Denk aan het gebruik van visuele hulpmiddelen, korte en duidelijke instructies, het voorkennis activeren en veel herhaling. Logopedie speelt een belangrijke rol, evenals samenwerking met ouders en externe hulpverleners. Vroege signalering, eventueel via een screeningsinstrument, kan het verschil maken.

Verschil tussen TOS en dyslexie

Hoewel TOS en dyslexie beide taalgerelateerde stoornissen zijn, zit het verschil in de aard van het probleem. Dyslexie is een specifieke leerstoornis in het technisch lezen, terwijl TOS breder is en zowel gesproken als geschreven taal betreft. TOS kan leiden tot dyslexie, maar niet elk kind met dyslexie heeft TOS.

Meer informatie over ontwikkelingsstoornissen

Meer weten over andere ontwikkelingsstoornissen? Lees verder op onze pagina over ontwikkelingsstoornissen of bekijk gerelateerde lemma’s zoals DCD, dyslexie en ADHD.