Home > Onderwijs begrippen > Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling

Wat is psychosociale ontwikkeling?

Psychosociale ontwikkeling verwijst naar de manier waarop een kind zich ontwikkelt in relatie tot zichzelf én de sociale omgeving. Het gaat om het opbouwen van een identiteit, het aangaan van relaties en het vinden van een balans tussen persoonlijke behoeften en sociale verwachtingen. In het onderwijs komt dit tot uiting in hoe leerlingen omgaan met zichzelf, met anderen en met de wereld om hen heen.

Psychosociale ontwikkeling volgens Erikson

De bekendste theorie over psychosociale ontwikkeling is die van Erik Erikson. Hij beschrijft acht ontwikkelingsfasen van de mens, waarvan er meerdere relevant zijn voor de schoolperiode, zoals:

• Initiatief versus schuldgevoel (4-6 jaar): het kind leert zelfstandig keuzes maken en gedrag plannen.
• Vlijt versus minderwaardigheid (6-12 jaar): het kind leert vaardigheden beheersen en vergelijkt zichzelf met anderen.
• Identiteit versus rolverwarring (adolescentie): jongeren zoeken naar wie ze zijn en wat bij hen past.

Psychosociale ontwikkeling in het onderwijs

Een gezonde psychosociale ontwikkeling is van groot belang voor het welbevinden en leervermogen van leerlingen. Het heeft invloed op zelfbeeld, zelfvertrouwen, sociale vaardigheden en emotionele intelligentie. Leerlingen die zich psychosociaal goed ontwikkelen, zijn beter in staat om samen te werken, grenzen aan te geven, hulp te vragen en met veranderingen om te gaan.

Signaleren en ondersteunen

Wanneer de psychosociale ontwikkeling onder druk staat – bijvoorbeeld door hechtingsproblemen, traumatische ervaringen of langdurige stress – kan dit leiden tot teruggetrokken gedrag, conflicten of gedragsproblemen. De rol van de leerkracht is hierin cruciaal: signaleren, veiligheid bieden en waar nodig doorverwijzen via de leerlingenzorg.

Verbinding met andere ontwikkelingsgebieden

De psychosociale ontwikkeling staat in wisselwerking met andere ontwikkelingsgebieden, zoals de cognitieve en morele ontwikkeling. Een brede aanpak in het onderwijs, met aandacht voor zowel leren als sociaal-emotioneel functioneren, draagt bij aan een evenwichtige groei.