Home > Onderwijs begrippen
Parentificatie
Wat is parentificatie?
Parentificatie is een psychologisch begrip dat verwijst naar een situatie waarin een kind structureel zorgtaken of verantwoordelijkheden op zich neemt die niet passen bij zijn of haar leeftijd. Het kind wordt als het ware de ‘ouder’ binnen het gezin. Dit gebeurt vaak onzichtbaar en uit loyaliteit aan de ouders. In het onderwijs kunnen de gevolgen van parentificatie zich uiten in overmatige verantwoordelijkheid, perfectionisme of juist teruggetrokken gedrag. Emotionele en instrumentele parentificatie
Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee vormen van parentificatie: **emotionele** en **instrumentele**. Bij emotionele parentificatie voelt het kind zich verantwoordelijk voor het emotionele welzijn van (één van) de ouders. Het kind fungeert als vertrouwenspersoon of troost de ouder bij problemen zoals depressie, stress of relatieconflicten. Bij instrumentele parentificatie neemt het kind praktische zorgtaken op zich, zoals het verzorgen van jongere broertjes of zusjes, boodschappen doen of het huishouden draaiende houden. Parentificatie herkennen in de klas
Leerlingen die te maken hebben met parentificatie vallen niet altijd direct op. Ze kunnen juist heel zelfstandig, plichtsgetrouw of zorgzaam overkomen. Tegelijkertijd kunnen ze overbelast zijn, moeite hebben met ontspannen of sociaal contact vermijden. Sommige kinderen ontwikkelen gedragsproblemen of concentratieproblemen doordat ze mentaal uitgeput zijn door hun thuissituatie.
Als leerkracht of onderwijsprofessional is het belangrijk om alert te zijn op signalen zoals vermoeidheid, perfectionisme, of het vermijden van hulp. Een vertrouwensband met de leerling en goede communicatie met ouders en zorgprofessionals kan helpen om tijdig passende ondersteuning te bieden.
Langetermijngevolgen en ondersteuning
Langdurige parentificatie kan negatieve gevolgen hebben voor de sociaal-emotionele ontwikkeling en het zelfbeeld van een kind. In het onderwijs is het van belang dat deze leerlingen erkenning krijgen voor hun situatie en dat ze worden geholpen om grenzen te stellen en kind te zijn. Leerlingenzorg of jeugdhulpverlening kan hierin een belangrijke rol spelen.
