Home > Onderwijs begrippen > Ontwikkelingsvoorsprong

Ontwikkelingsvoorsprong

Wat is een ontwikkelingsvoorsprong?

Een ontwikkelingsvoorsprong betekent dat een kind op één of meerdere gebieden verder is in zijn of haar ontwikkeling dan leeftijdsgenoten. Dit kan zich uiten in cognitieve, taalvaardige, motorische of sociaal-emotionele ontwikkeling. Een voorsprong komt vaak al op jonge leeftijd tot uiting, bijvoorbeeld in een grotere woordenschat, analytisch vermogen of een opvallend brede interesse.

Verschil met hoogbegaafdheid

Een ontwikkelingsvoorsprong hoeft niet te betekenen dat een kind hoogbegaafd is, maar kan daar wel een voorloper van zijn. Het begrip ontwikkelingsvoorsprong wordt vaak gebruikt bij jonge kinderen, terwijl bij oudere leerlingen vaker gesproken wordt over talentontwikkeling of begaafdheid. Niet elk kind met een voorsprong heeft een hoog IQ, maar wel specifieke onderwijsbehoeften. Lees meer over kenmerken, signalering en onderwijsaanpassingen in het lemma hoogbegaafdheid.

Kenmerken van een ontwikkelingsvoorsprong

Kenmerken kunnen zijn:

• snelle taalontwikkeling en grote woordenschat,
• hoge mate van concentratie of opmerkingsgave,
• sterk probleemoplossend vermogen,
• intensiteit of perfectionisme,
• een andere manier van denken of vragen stellen,
• ongelijkmatige ontwikkeling van bijvoorbeeld executieve functies.

Wat betekent dit voor het onderwijs?

Leerlingen met een ontwikkelingsvoorsprong hebben vaak andere leerbehoeften dan hun leeftijdsgenoten. Zonder voldoende uitdaging kunnen ze zich gaan vervelen, ongewenst gedrag laten zien of hun leerhouding verliezen. Daarom is het belangrijk dat leerkrachten voorsprongen tijdig signaleren en het onderwijsaanbod daarop afstemmen.

Ondersteuning en uitdaging

Een ontwikkelingsvoorsprong vraagt vaak om differentiatie, compacten en verrijken van lesstof, en soms begeleiding via passend onderwijs. Ook sociaal-emotionele ondersteuning kan nodig zijn, bijvoorbeeld bij faalangst of moeite met aansluiting bij leeftijdsgenoten.

De rol van de leerkracht

De leerkracht speelt een belangrijke rol in het herkennen, erkennen en begeleiden van kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong. Door nieuwsgierigheid te stimuleren, ruimte te geven voor diepgang en oog te hebben voor de totale ontwikkeling, ontstaat ruimte voor groei.