Home > Onderwijs begrippen > Metacognitie
Metacognitie
Wat is metacognitie?
Metacognitie is het vermogen om na te denken over je eigen denkproces. Het omvat het bewust zijn van wat je weet en niet weet, het plannen van hoe je iets aanpakt, het monitoren van je voortgang en het evalueren van het resultaat. In het onderwijs verwijst metacognitie naar het 'leren leren': leerlingen worden zich bewust van hun leerstrategieën en kunnen deze bijstellen indien nodig. Metacognitie bestaat uit drie onderdelen:
- Metacognitieve kennis: inzicht in jezelf als lerende, in taken en strategieën
- Metacognitieve regulatie: plannen, monitoren, bijsturen en evalueren
- Metacognitieve ervaringen: gevoelens en oordelen over het eigen leren
Waarom is metacognitie belangrijk in het onderwijs?
Metacognitie is een belangrijke voorspeller van leerprestaties. Leerlingen die weten hoe ze moeten leren, kunnen effectiever omgaan met informatie, beter plannen en strategieën kiezen die passen bij de taak. Het helpt ook om fouten te herkennen en bij te sturen tijdens het leren. Daarnaast sluit metacognitie nauw aan bij executieve functies zoals taakinitiatie, zelfmonitoring en cognitieve flexibiliteit.
Metacognitie en leerlingbegeleiding
Binnen de leerlingbegeleiding is het stimuleren van metacognitieve vaardigheden essentieel, vooral bij leerlingen die moeite hebben met plannen, organiseren of zelfstandig leren. Begeleiding kan zich richten op:
- Vragen stellen als: “Wat ga je doen? Waarom op deze manier? Wat kun je de volgende keer anders doen?”
- Gebruik van leerstrategieën en het expliciet maken van denkstappen
- Reflectiegesprekken met de mentor of begeleider
- Coaching op zelfregulatie en taakaanpak
Passend onderwijs en metacognitieve vaardigheden
In het kader van passend onderwijs kunnen metacognitieve vaardigheden expliciet worden opgenomen in het ontwikkelingsperspectief. Zeker bij leerlingen met leerproblemen of zwakke executieve functies is ondersteuning op dit vlak cruciaal voor succeservaringen en eigenaarschap over het leerproces.