Wat zijn kleutertoetsen?
Kleutertoetsen zijn toetsinstrumenten die gebruikt worden in groep 1 en 2 van het basisonderwijs om de ontwikkeling van jonge kinderen in kaart te brengen. In tegenstelling tot reguliere toetsen ligt bij kleutertoetsen de nadruk niet op het behalen van prestaties, maar op het volgen van de brede ontwikkeling. Hierbij worden aspecten als taalvaardigheid, motoriek, sociaal-emotionele ontwikkeling en beginnende rekenvaardigheden geobserveerd en geregistreerd. Kleutertoetsen zijn meestal onderdeel van het leerlingvolgsysteem en bieden waardevolle informatie voor het afstemmen van het onderwijsaanbod op het ontwikkelingsniveau van het kind.
Waarom kleutertoetsen?
Het doel van kleutertoetsen is om vroegtijdig zicht te krijgen op de ontwikkeling van kinderen, zodat eventuele achterstanden of extra ondersteuningsbehoeften tijdig kunnen worden gesignaleerd. Toetsresultaten ondersteunen leraren bij het maken van beredeneerde keuzes in hun onderwijsaanpak. Kleutertoetsen dragen bij aan een doorgaande ontwikkellijn richting groep 3 en vormen een hulpmiddel bij gesprekken met ouders. In veel gevallen zijn deze toetsen formatief van aard, gericht op het geven van gerichte feedback aan zowel leerling als leraar.
Voorbeelden van kleutertoetsen
Er zijn verschillende soorten kleutertoetsen beschikbaar, vaak gekoppeld aan een leerlingvolgsysteem. Bekende voorbeelden zijn observatie-instrumenten als het Ontwikkelingsvolgmodel (OVM) of het volgsysteem van CITO. De CITO-toetsen voor kleuters meten onderdelen als taalbegrip, woordenschat en beginnende rekenvaardigheden. In tegenstelling tot de Doorstroomtoets in groep 8, worden kleutertoetsen vooral gebruikt om groei te monitoren, niet om prestaties te beoordelen.
Kritiek en aandachtspunten
Er is in het onderwijsveld discussie over het nut en de impact van kleutertoetsen. Critici wijzen op het risico van prestatiedruk bij jonge kinderen en het gevaar van een te vroege labelvorming. Daarom is het belangrijk dat kleutertoetsen op een zorgvuldige en spelenderwijze manier worden ingezet, waarbij de natuurlijke ontwikkeling van het kind centraal staat. Observatie en spel vormen de basis van een goede toetspraktijk in de kleuterklas.
Kleutertoetsen en toetsbeleid
In een doordacht toetsbeleid wordt expliciet aandacht besteed aan kleutertoetsing. Toetsmomenten worden zorgvuldig gepland binnen de toetskalender, zodat er ruimte is voor observatie, reflectie en gesprek. Het gebruik van kleutertoetsen sluit aan bij een breder begrip van toetsen in het onderwijs, waarbij de balans tussen formatieve en summatieve toetsing van belang is.
Meer weten over toetsen in het jonge kind?
Wil je meer inzicht in hoe kleutertoetsen effectief kunnen worden ingezet? Lees dan ook onze lemma’s over toetsen in het onderwijs, formatief toetsen en de rol van observatie en feedback bij jonge kinderen.