Hyperfocus is een staat van intense concentratie waarbij iemand volledig opgaat in een taak of activiteit. In het onderwijs komt hyperfocus regelmatig voor bij leerlingen die zich diep kunnen verliezen in bepaalde onderwerpen, hobby’s of taken. Dit kan zowel positief als negatief uitpakken, afhankelijk van de context en de mate waarin het leerproces en andere taken beïnvloed worden.
Wat is hyperfocus precies?
Hyperfocus wordt vaak beschreven als het tegenovergestelde van afgeleid zijn. Tijdens een periode van hyperfocus is iemand nauwelijks gevoelig voor prikkels uit de omgeving. Dit betekent dat geluiden, tijdsdruk of andere taken tijdelijk geen aandacht krijgen. Hyperfocus kan optreden bij iedereen, maar wordt in het bijzonder geassocieerd met neurodivergente leerlingen, zoals bij ADHD of autisme. Hierbij kan het zowel een kracht als een uitdaging zijn.
Hyperfocus in de klas
In de onderwijspraktijk kan hyperfocus ertoe leiden dat een leerling uitzonderlijke prestaties levert op specifieke gebieden, zoals wiskunde, programmeren of kunst. Echter, het kan ook ten koste gaan van andere vakken of sociale interacties. Het herkennen van hyperfocus helpt leraren om ondersteuning op maat te bieden en het leerproces in balans te houden. Hierbij is zelfregulatie essentieel: leerlingen die leren hoe ze hun aandacht bewust kunnen sturen, hebben meer grip op hun leerprestaties.
De rol van zelfregulatie bij hyperfocus
Hyperfocus kan waardevol zijn wanneer leerlingen leren om deze vorm van concentratie doelgericht in te zetten. Dit vraagt om bewustwording en vaardigheden op het gebied van zelfregulatie. Door leerlingen te ondersteunen bij het plannen, monitoren en bijsturen van hun aandacht, wordt hyperfocus minder willekeurig en beter inzetbaar binnen de leeromgeving. Leraren en onderwijsprofessionals spelen hierbij een sleutelrol door structuur en feedback te bieden.
Balans vinden tussen focus en afwisseling
Hoewel hyperfocus krachtige resultaten kan opleveren, is het belangrijk om een gezonde balans te vinden tussen geconcentreerd werken en voldoende afwisseling. Door aandacht te besteden aan signalen van overbelasting of eenzijdigheid, kunnen zowel leerkrachten als leerlingen effectiever omgaan met deze intense vorm van aandacht. Een holistische benadering draagt bij aan duurzaam leren en welzijn.