Home > Onderwijs begrippen > Formatief toetsen

Formatief toetsen

Formatief toetsen is een toetsvorm die bedoeld is om het leerproces te ondersteunen en te verbeteren, in plaats van het alleen te beoordelen. Leerkrachten gebruiken formatieve evaluaties om inzicht te krijgen in waar leerlingen staan in hun leerproces, zodat zij hun instructie kunnen aanpassen en leerlingen gericht kunnen ondersteunen.

Kenmerken van formatief toetsen

Belangrijke kenmerken van formatief toetsen zijn:
- Regelmatige en doelgerichte evaluatie
- Gericht op groei en ontwikkeling
- Constructieve feedback die direct bruikbaar is
- Inzichten voor zowel leerling als leerkracht
Het draait om leren mét toetsing, niet alleen leren vóór een toets.

Voorbeelden uit de klas

Formatieve toetsing kan verschillende vormen aannemen, zoals:
- Observaties tijdens het werken
- Korte quizzen of check-ins
- Peer reviews of succescriteria-besprekingen
- Zelfevaluaties of leerlogboeken
Deze vormen maken leerprocessen zichtbaar en bieden kansen voor bijsturing.

Verschil met summatief toetsen

In tegenstelling tot summatief toetsen, dat gericht is op het beoordelen van leerresultaten, staat bij formatief toetsen de ontwikkeling centraal. Beide vormen kunnen naast elkaar bestaan, maar vervullen verschillende doelen.

Formatieve toetsing als onderdeel van effectieve didactiek

Formatief toetsen versterkt effectieve instructie, maakt differentiatie mogelijk en bevordert eigenaarschap bij leerlingen. Het stimuleert hen om actief na te denken over hun eigen leerproces en keuzes te maken op basis van feedback.

Door formatief toetsen structureel in te zetten, creëren scholen een krachtige leeromgeving waarin leerlingen zich continu kunnen ontwikkelen richting hun leerdoelen.