Home > Onderwijs begrippen > Empathie

Empathie

Wat is empathie?

Empathie is het vermogen om je in te leven in de gevoelens en gedachten van een ander. Het speelt een sleutelrol in sociale interacties, moreel gedrag en het opbouwen van positieve relaties. Binnen het onderwijs draagt empathie bij aan een veilige groepsdynamiek, samenwerking en het voorkomen van conflicten. Het is een belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen.

Vormen van empathie

Empathie kent meerdere dimensies:

• Cognitieve empathie: het begrijpen van wat een ander denkt of voelt.
• Emotionele empathie: het meevoelen met de emoties van een ander.
• Empathisch handelen: op basis van die gevoelens ook ondersteunend of helpend gedrag tonen.

Deze vormen ontwikkelen zich geleidelijk, vanaf de peuterleeftijd tot in de adolescentie, en worden beïnvloed door opvoeding, temperament en sociale ervaringen.

Empathie stimuleren in het onderwijs

Empathie is niet iets wat ‘vanzelf’ groeit; het vraagt om een rijke leeromgeving waarin kinderen leren herkennen en benoemen wat anderen ervaren. Leerkrachten spelen hierin een belangrijke rol, onder meer door:

• voorbeeldgedrag te tonen (modelling),
• met leerlingen te praten over gevoelens en situaties,
• spelvormen en rollenspellen in te zetten,
• het bespreken van verhalen waarin personages emoties ervaren.

Ook het creëren van een positief zelfbeeld en het bevorderen van zelfvertrouwen zijn voorwaarden voor empathisch gedrag.

Empathie en gedrag

Een goed ontwikkelde empathie helpt leerlingen bij het voorkomen van ruzies, pesten en het oplossen van conflicten. Tekortschietende empathie kan samenhangen met gedragsproblemen of een verstoorde psychosociale ontwikkeling. Tijdige signalering en aandacht in de klas kunnen problemen voorkomen of beperken.

Empathie als onderdeel van brede ontwikkeling

Empathie staat niet op zichzelf. Het hangt nauw samen met emotionele intelligentie, sociale vaardigheden en morele ontwikkeling. In een onderwijscontext draagt empathie bij aan burgerschapsvorming, groepsvorming en de sociaal veilige schoolomgeving.