Wat is CITO?
CITO, voluit het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling, is een organisatie die gespecialiseerd is in het ontwikkelen van toetsen en examens binnen het Nederlandse onderwijs. CITO is vooral bekend van de CITO-toets (doorstroomtoets) in het basisonderwijs, maar biedt ook toetsinstrumenten voor het voortgezet onderwijs, mbo en hbo. De toetsen van CITO worden gebruikt om de ontwikkeling van leerlingen te volgen, onderwijsresultaten te meten en objectieve beslissingen te ondersteunen.
De rol van CITO in het basisonderwijs
In het basisonderwijs is CITO onder meer bekend van de Leerling in Beeld-toetsen en de eindtoets in groep 8, beter bekend als de CITO-toets. Deze eindtoets helpt bij het geven van een schooladvies voor het voortgezet onderwijs. Veel scholen kiezen voor de CITO-eindtoets vanwege de betrouwbaarheid en landelijke vergelijkbaarheid. Daarnaast worden CITO-toetsen gedurende het schooljaar ingezet om de voortgang van leerlingen systematisch te volgen.
Kritiek op CITO-toetsen
Ondanks de brede inzetbaarheid en betrouwbaarheid van CITO-toetsen is er ook kritiek. Zo vinden sommige onderwijsprofessionals dat de nadruk op toetsresultaten kan leiden tot ‘teaching to the test’, waarbij onderwijs zich te veel richt op het behalen van goede scores in plaats van op brede ontwikkeling. Daarnaast is er discussie over de invloed van toetsresultaten op het schooladvies, vooral wanneer deze adviezen afwijken van de toetsuitslag. Ook zouden toetsen soms onvoldoende recht doen aan verschillen in achtergrond en talenten van leerlingen. CITO houdt bij de toetsontwikkeling steeds meer rekening met deze zorgen, onder andere door meer adaptieve en diagnostische toetsvormen aan te bieden.
Kritiek op toetsing bij kleuters
Vooral toetsing van kleuters riep de afgelopen jaren veel weerstand op. Leerkrachten, ontwikkelingspsychologen en onderwijsorganisaties gaven aan dat gestandaardiseerde CITO-toetsen niet goed aansluiten bij de ontwikkeling van jonge kinderen. Toetsen zouden stressvol kunnen zijn en onvoldoende zicht geven op brede vaardigheden zoals spel, motoriek en sociaal gedrag. Naar aanleiding van deze kritiek is CITO in 2022 gestopt met het afnemen van kleutertoetsen binnen het leerlingvolgsysteem. Scholen gebruiken sindsdien observatie-instrumenten of methodieken die beter passen bij spelend leren en ontwikkelingsgericht onderwijs.
Alternatieven voor CITO
Naast CITO zijn er verschillende andere toetsaanbieders actief, zoals Boom LVS, Diataal en IEP Eindtoets. Deze organisaties bieden alternatieve leerlingvolgsystemen en eindtoetsen aan, vaak met andere accenten, zoals meer focus op brede ontwikkeling of minder nadruk op cognitieve prestaties. Sommige scholen kiezen er bewust voor om alternatieven te gebruiken vanwege de gebruiksvriendelijkheid, flexibiliteit of onderwijskundige visie. Daarnaast zijn er scholen die volledig overstappen op observatie- en portfolio-instrumenten, vooral in de onderbouw.
Voordelen van CITO-toetsen
De toetsen van CITO staan bekend om hun betrouwbaarheid, objectiviteit en gestandaardiseerde afname. Hierdoor kunnen scholen prestaties van leerlingen goed vergelijken, zowel binnen de eigen instelling als landelijk. CITO-toetsen bieden daarnaast inzicht in leeropbrengsten en dragen bij aan kwaliteitsverbetering van het onderwijs.
CITO en toetsontwikkeling
CITO werkt continu aan de ontwikkeling van nieuwe toetsvormen, zoals digitale adaptieve toetsen die zich aanpassen aan het niveau van de leerling. Daarbij staat het streven naar valide, eerlijke en toegankelijke toetsing centraal. CITO werkt samen met onderwijsinstellingen, beleidsmakers en wetenschappers om toetsen te blijven vernieuwen en te laten aansluiten op actuele onderwijsbehoeften.
Waarom is CITO belangrijk?
CITO vervult een sleutelrol in de kwaliteitsborging van het Nederlandse onderwijs. Door het aanbieden van betrouwbare en valide toetsinstrumenten helpt CITO scholen bij het monitoren van leerresultaten en het versterken van het onderwijsproces.