De kans dat onze leerlingen later een vaste baan zullen vinden wordt steeds kleiner. Vrijwillig of noodgedwongen werken ze straks allemaal op projectbasis. Toch leiden we nog steeds op voor een vaste baan met na veertig jaar ‘het gouden horloge’. We zitten vast in het curriculum en lopen hopeloos achter de feiten aan. Op het MBO Utrecht bereiden we studenten voor op een toekomst als ondernemer.
Leerlingen met een ondernemende beroepshouding zijn veel beter voorbereid op de toekomst. Zelfs als ze toch voor een werkgever aan de slag zullen gaan. Want ook werkgevers zoeken steeds meer naar creatieve mensen met lef die kunnen samenwerken, organiseren en kritisch kunnen denken.
We hebben niet scherp genoeg voor ogen waarvoor we onze studenten opleiden. Natuurlijk krijgen ze allemaal technische vaardigheden en ‘twenty first century skills’ aangeleerd, maar dat is niet waar het om gaat. Het gaat om een maatschappelijke verschuiving, die vraagt om een heel andere beroepshouding dan voorheen.
Stuur en inspireer studenten
De laatste jaren is er in opvoeding en onderwijs een verschuiving te zien waarbij jongeren overal over mee mogen praten, zich een mening vormen en constant kunnen onderhandelen. Maar jongeren hebben sturing nodig. Daarnaast gaan we er teveel van uit dat jongeren een intrinsieke motivatie hebben om te leren. Dat is een utopie. In mijn boek ‘Geef ze vleugels’, over jongeren in het MBO, dat ik samen met Karin van Brussel heb geschreven noem ik tien interventies die sturing en inspiratie geven. Ze dragen bij aan een ondernemende beroepshouding.
Interventies
- Hart – hoofd – handen. Kiest een leerling een vak met zijn hart, vanuit de kennis die hij al had of omdat hij al wat ervaring heeft? Inspireer leerlingen door aan te sluiten bij de reden dat hij je vak volgt.
- Trial and error. Maak ruimte voor glorieus falen. Laat je studenten eens aanmodderen zonder instructie. Laat ze experimenteren; fouten maken mag!
- Leg de lat eens wat hoger. Veiligheid is belangrijk, maar een uitdaging ook. Verleid je studenten het beste uit zichzelf te halen, zonder te pamperen.
- Competitie motiveert. Laat je studenten de strijd aangaan. Met andere studenten, met jou en met zichzelf. Daarmee daag je ze uit.
- Directe feedback. Wacht niet te lang, maar voorzie je studenten al terwijl ze bezig zijn van feedback. Ze willen heel graag van je horen hoe ze het doen en wat jij ervan vindt.
- Voorspelbaarheid. Zorg dat de bedoelingen helder zijn. Zo zij we, zo doen we de dingen en hier werken we naartoe.
- Positieve feedback. Als leerlingen iets fout doen, zeggen we er vaak direct wat van. Dat zouden we ook moeten doen als het goed gaat. Benader je studenten met een verwachtingsvolle houding.
- Carrièreperspectief en rolmodellen. Studenten die zien wat er haalbaar is, weten waar ze voor werken.
- Motivatie in beeld. De meeste studenten werken, zoals gezegd, niet vanuit intrinsieke motivatie. 75% werkt bijvoorbeeld omdat de omgeving dat van ze verwacht en 66% omdat ze op school worden uitgedaagd. Ken hun beweegredenen, zodat je ze aan kunt sporen.
- Afremming of stimulering? Praat met je studenten. Zijn er thuis of op school remmende factoren en wat kun je eraan doen?
Studenten in bedrijf
Terug naar de ondernemende beroepshouding. Op het MBO Utrecht zijn we een programma gestart waarin de studenten allemaal een eigen bedrijf beginnen. In een jaar tijd leren ze, onder begeleiding van coaches alles dat een ondernemer nodig heeft.
We zitten wekelijks met de studenten om de tafel en bespreken competenties als samenwerken, plannen en organiseren, probleemoplossend vermogen, communiceren, innoveren en kritisch denken en tot slot presenteren. Vragen als ‘Heb je een klus binnengehaald?’ ‘Kwam iemand te laat op een afspraak?’ ‘Hoe ging je om met feedback?’ bepalen de beursgang van hun bedrijf. We starten altijd met een gastspreker; bloggers, muzikanten, mensen van Spotify, start-ups, maar ook fuck-ups. Dat is wat ze inspireert.
Mijn grote missie is mijn studenten klaar te stomen voor de meest waarschijnlijke toekomst. Als ze zich in willen schrijven bij de Kamer van Koophandel, begeleid ik ze graag. Als ze dat niet willen, ook goed. Dan leid ik ze in ieder geval op tot werknemers die alle skills hebben waar de werkgever van de toekomst naar zal vragen.