Van complimenten ga je groeien

“Nou, dat mindset is echt een hype hè?” hoorde ik laatst. Yes, dacht ik. Het is gelukt! Want eigenlijk is het gek dat we ons tot een paar jaar geleden weinig bezighielden met groei door overtuiging. Een leerling die het gevoel heeft invloed te hebben op wat hij kan, bereikt meer dan een leerling die gelooft die invloed niet te hebben. Hoe komt het dat een leerling die slim genoeg is, het toch niet redt op school? Grote kans dat hij ervan overtuigd is dat hij het niet kan.

Kortweg zijn er volgens Carol Dweck, dé expert op dit gebied, twee mindsets te onderscheiden. De fixed mindset zegt: ‘Dit is mijn genenmix en daarin wordt bepaald waar ik aanleg voor heb en waar ik nu eenmaal slecht in ben.’ De growth mindset zegt: ‘Je kunt nooit voorspellen wat je allemaal gaat lukken als je het niet gewoon probeert. Met doorzettingsvermogen, de juiste motivatie, kleine stapjes en hard werken kun je heel ver komen.’

Wat ben jij slim
Docenten kunnen hun leerlingen helpen vanuit een growth mindset te denken. Dat zit niet in wat je ze leert, maar wel in wat je zegt en hoe je reageert. Denk bijvoorbeeld aan hoe je complimenten geeft. Als een leerling een foutloos proefwerk heeft gemaakt, is het heel logisch om te zeggen ‘wat ben jij slim’. Het risico is alleen dat deze leerling daardoor het gevoel krijgt dat hij (of zij) dat steeds weer waar moet maken. Hij mag geen fouten meer maken, want dan is hij niet slim. Ik zou zo graag zien dat we leerlingen aan het proberen krijgen. Fouten maken mag! Probeer complimenten op vaste eigenschappen daarom te vermijden en prijs het proces.
Een voorbeeld. Laatst sprak ik een docente die les gaf in 3 en 4 havo. Ze vertelde me dat ze ook in deze klassen nog steeds stickers uitdeelt. Niet per se voor een 8, maar voor elk proefwerk dat beter was gemaakt dan de vorige. Zelfs als dat nog altijd een onvoldoende is. Daarna sprak ze met hen over wat ze anders hadden gedaan dan de vorige keer. Zo gaf ze hen inzicht in hun eigen invloed op de prestatie.

Geef ze het gevoel dat ze kunnen groeien
Gras gaat niet harder groeien als je eraan trekt. Voor sommige leerlingen lijkt een 6 voor bijvoorbeeld wiskunde een onmogelijke opgave. ‘Ik heb nou eenmaal geen wiskundeknobbel.’ Maar als je ze kunt laten voelen dat ze stapje voor stapje beter kunnen worden, zoals de docente uit het voorbeeld, wordt een voldoende iets dat misschien ook voor hen haalbaar is. Complimenteer je leerlingen voor het feit dat ze het hebben geprobeerd, dat ze hulp hebben gevraagd of dat je ze steeds weer zag gummen, waardoor ze toch tot een antwoord kwamen. Geef ze het gevoel dat ze kunnen groeien. Dat kun je op vele manieren doen, maar een goed geplaatst compliment is een eenvoudige en heel effectieve methode. Als je wil, kun je er vandaag nog mee beginnen.